TRI SOMBORSKA HIPODROMA
Posebno omiljen i razvijen vid sporta u Somboru bila su konjička takmičenja. Škola jahanja pri gradskom konjičkom eskadronu zabeležena je u Somboru još 1826. godine, a 1852. g. u Somboru su boravili članovi jednog engleskog jahačkog društva, koji su ovde izveli svoj program. Naredne godine u Somboru je radila civilna škola jahanja, tzv. „Rajčura“ (od nemačkog Reitschule), a grad je za njeno uređenje obezbedio 40 kola peska, koji je nasut na prostor nedaleko od somborske Kalvarije (današnji tzv. „Logor“ u Gornjoj varoši).
Konjičke trke priređivane su ovde već od sedamdesetih godina 19. veka, najčešće pod pokroviteljstvom Poljoprivrednog udruženja Bačko-bodroške županije, čije se sedište nalazilo u Somboru. Prvi somborski hipodrom postojao je još 1864. godine, kada je održana konjička parada, od čije je zarade deo prihoda (50 forinti) uplaćen u kasu Gradske bolnice. Reč je, verovatno, o istom hipodromu, koji se krajem 19. veka nalazio na sonćanskom jarošu, gde je, prema fotografijama iz 1892. godine, postojao i drveni sudijski toranj. Sačuvan je program iz 1893. godine, koji svedoči kako su konjske trke bile organizovane u više disciplina: u galopu (gde je derbi predstavljala trka trogodaca), sa preponama, ali i završna trka seoskih kola (taljiga), koja je privlačila veliku pažnju brojnih posetilaca. U to vreme na hipodromu je radila i kladionica koja je ostvarivala solidan obrt novca. Trke su postale tradicionalne, a održavane su na hipodromu obično dva puta godišnje.
U Somboru je krajem 19. i početkom 20. veka postojao i lokalni Konjički klub, a posle Prvog svetskog rata u gradu je 1926. g. osnovano „Kolo jahača i kasača“, sa dvadesetak članova. Odmah potom, već naredne godine, osnovan je u Somboru i „Džokej klub“, sa tridesetak članova.
Godine 1927. izgrađen je kraj Sombora novi hipodrom, koji se nalazio na izlasku iz grada, uz Čonopljanski put (ovaj hipodrom je dograđen 1947. godine). Dužina staze bila je 1.720 metara, a hipodrom je imao sudijsku tribinu i tribinu za gledaoce. Ovde su od tada, pa do početka Drugog svetskog rata, redovno održavane trke, obično početkom avgusta meseca. Vrhunac programa galopera na somborskim trkama bila je „Trka grada Sombora“, na stazi dugoj 2.000 metara, u kojoj su, za visoke novčane nagrade najbolje plasiranim, učestvovali najpoznatiji džokeji na grlima iz ergela najuglednijih uzgajivača.
U međuratnom periodu, u organizaciji ovdašnjeg Bačkog poljoprivrednog društva, godinama je u Somboru, početkom jula, bio organizovan i „Jahački dan“, koji je počinjao velikom svečanom povorkom jahača kroz grad, a završavao je defileom i trkama na hipodromu, u kojima su učestvovali predstavnici svih jahačkih klubova sa područja Bačke.
Posle Drugog svetskog rata još neko vreme radilo je „Kolo jahača i kasača“, koje je 1949. g. preimenovano u Konjički klub „Vojvođanin“.
Godine 1963. izgrađen je treći po redu somborski hipodrom, koji se nalazio na izlazu iz grada, sa leve strane Staparskog puta. Tradicionalno, ovde se već duže od pola stoleća, u prvoj sedmici avgusta, održavaju Konjičke trke za pehar „Somborskih novina“, a od skoro i Defile jahača, fijakera i zaprega, u organizaciji udruženja ljubitelja konja “Zapadna Bačka”.
Temeljna obnova trećeg somborskog hipodroma počela je 2020/21. godine, kada ga je u zakup uzeo znameniti srpski sportista i jedan od najboljih košarkaša u američkoj NBA-ligi Somborac Nikola Jokić, inače veliki zaljubljenik u konjički sport i vlasnik ergele.
Još malo o istoriji…
Kasačko konjarstvo u Jugoslaviji vodi svoje poreklo iz slovenačkog Pomurja, gde je u Ljutomeru 1875 godine osnivanjem kasačkog društva položen temelj našem kasačkom sportu. Kasačke poslove u Austrougarskoj vodilo je Bečko kasačko društvo, a posle su države naslednice Jugoslavija, Čehoslovačka | Mađarska 1919 godine ustanovile vlastite Centrale za odgajivanje kasača i vođenje kasačkog sporta.
Drugi jak centar kasačkog odgoja u toku decenija razvio se u Vojvodini To je nastalo delom pod uticajem ergele Kulpin (Bačka) vlasništvo bivšeg veleposednika Đoke Dunđerskog. Pre drugog svetskog rata kasači su se gajili i u užoj Srbiji, u Smederevu i Leskovcu. Posle Drugog svetskog rata već 1945 godine održavane su kasačke trke u Št.Jerneju, Pančevu, a zatim je obnovljen rad Centrale i udruženja u Subotici, Pančevu, Sivcu, Ljutomeru ,Št.Jerneju, Krškom, Mariboru, a nanovo osnovana udruženja u Somboru, Čurugu i Novom sadu i kasačka sekcija Kola jahača Stig u Požarevcu. Tako su već 1947 godine održali 30 trkačkih sastanaka. Fiskulturni savez doneo je odluku “da primi kasački sport u svoje okrilje i tako pomogne i omogući njegov puni razvoj i procvat”.
Gotovo u isto vreme, sa druge strane, vlast je u jednom trenutku procenila da je držanje sportskih konja retrogradno, pa u cilju da se kasačka rasa u području Vojvodine potpuno likvidira, posle rata (1948 godine) Savezno ministranstvo poljoprivrede zahtevalo je kod Ministarstva poljoprivrede Srbije da se svi rasni konji ergele Kulpin prodaju Sloveniji i premeste u Turnišče kod Ptuja.Protivno svim tim naporima kasački konj u Vojvodini je opstao, a njegovo brojno stanje je raslo. Već 1951 procenjeno je da je broj kasača u Vojvodini koji su zadržani kod privatnih vlasnika isti kao i broj konja u Sloveniji, a kvalitet su pokazali kada je domaći odgoj braće Vukmanović u derbiju potukao do tada neprikosnoveno Turnišče. Iznenada i neočekivano, 1956. godine ergela Turnišče je rasformirana, ali je većinu njenih priplodnih kobila otkupila tek osnovana ergela na poljoprivrednom dobru ,,Tamiš” kod Pančeva.
Narednih godina Tamiš je beležio uspehe, a onda je i ova ergela ukinuta. Krajem sedamdesetih godina prošlog veka priplodni materijal iz Tamiša preuzelo je poljoprivredno dobro „Halas Jožef” iz Ade. Oni su se opredelili za uvoz kvalitetnih priplodnih pastuva koje su koristili i privatni odgajivači. Tako su došli Mastro Anto, Larengo Hanover, Kventin Hil, Tačdaun Hanover, Skuter Ku, Laprajd blu Čip koji su dali seriju odličnih kasača. Zaintrigirali su se i mnogi privatni vlasnici čija su grla imala uspeha i u inostranstvu – Branislav Jurišić, Judit Čakanj, Vlada Bjelogrlić i Đorđo Suban, a među odgajivačima Laslo Berenji, koji su obeležili poslednju deceniju dvadesetog i prvu deceniju dvadeset prvog veka Danas se kasačke trke u Srbiji održavaju u organizaciji Srpskog kasačkog saveza i Udruženja za kasački sport Srbije. Na godišnjem nivou održava se oko 270 trka od čega je oko 140 za domaća i strana grla. Ukupan broj trkača iznosi oko 370 na 18 hipodroma širom zemlje. Oko 400 takmičara (vozači, učenici, amateri, treneri) učestvuje na trkama a 90 registrovanih odgajivača doprinosi proizvodnji kasača. 22 kluba i udruženja građana učestvuju u organizaciji takmičenja i odgoju kasačkih grla.
Kod kasača, glavni selekcioni kriterijum je brzina koju postižu u trkama. Spoljašnji izgled i tipski elementi – visina, stav, građa su kriterijumi drugog reda. Zato su kasačke trke istovremeno i selekcijska smotra najboljih grla.
